W skrypcie przedstawiono najważniejsze metody numeryczne stosowane w badaniach naukowych i praktyce inżynierskiej. Są to m.in. metody interpolacji wielomianowej, całkowania numerycznego do rozwiązywania zagadnień jednowymiarowych, rozwiązywania równań różniczkowych, a także układów równań liniowych. Główny nacisk położony jest na zastosowanie praktyczne omawianych metod.
- Contents
-
Od autorów 11
I. Klasyczne metody numeryczne
Rozdział 1. Na początek 15
1.1. Wstęp z odrobiną historii 15
1.2. Czym są metody numeryczne 17
1.3. Błędy metod numerycznych 18
1.4. Poruszane problemy 24
Rozdział 2. Interpolacja 25
2.1. Interpolacja wielomianowa 26
2.1.1. Interpolacja wielomianami Czebyszewa 27
2.1.2. Przykład obliczeniowy 29
2.1.3. Interpolacja Newtona 29
2.1.4. Przykład obliczeniowy 31
2.1.5. Przykład obliczeniowy 32
2.1.6. Interpolacja Lagrange’a 34
2.1.7. Przykład obliczeniowy 35
2.2. Podsumowanie 36
Rozdział 3. Rozwiązywanie równań nieliniowych 37
3.1. Wstęp 37
3.2. Metoda iteracji prostej 37
3.2.1. Interpretacja geometryczna 39
3.2.2. Przykład obliczeniowy 39
3.3. Nadrelaksacja – poprawianie zbieżności 43
3.3.1. Przykład obliczeniowy 44
3.3.2. Przykład obliczeniowy 45
3.4. Metoda ∆2 Aitkena 46
3.5. Związek metody iteracji prostej z metodą Newtona 47
3.6. Metoda Newtona 48
3.6.1. Interpretacja geometryczna 48
3.6.2. Przykład obliczeniowy 50
3.6.3. Zbieżność metody 50
3.7. Metoda siecznych 52
3.7.1. Przykład obliczeniowy 53
3.8. Regula falsi 54
3.9. Warunki zakończenia obliczeń 56
3.10. Przykłady praktyczne 56
3.10.1. Pomiar strumienia objętości za pomocą kryzy 57
3.10.2. Tok obliczeń 57
3.10.3. Rozwiązanie 60
3.10.4. Przykład obliczeniowy 62
3.11. Miejsca zerowe wielomianów 64
3.11.1. Metoda iteracyjna Laguerre’a 65
3.12. Rozwiązywanie równań nieliniowych z wykorzystaniem MATLAB-a 65
3.13. Podsumowanie 66
Rozdział 4. Całkowanie numeryczne 67
4.1. Wstęp 67
4.2. Metoda prostokątów 68
4.3. Metoda trapezów 70
4.3.1. Ekstrapolacja Richardsona w metodzie trapezów 71
4.4. Metoda Romberga 73
4.4.1. Przykład obliczeniowy 74
4.5. Wzór Simpsona 75
4.5.1. Przykład obliczeniowy 78
4.6. Kwadratury Newtona–Cotesa 80
4.7. Kwadratury Gaussa 82
4.7.1. Kwadratury Gaussa–Kronroda 86
4.7.2. Kilka słów podsumowania 88
4.8. Metody Monte Carlo 88
4.8.1. Przykład obliczeniowy 89
4.9. Przykłady praktyczne 91
4.9.1. Moc sprężarki 91
4.9.2. Wymiana ciepła 97
4.10. Całkowanie w pakietach MATLAB i GNU Octave 98
4.11. Podsumowanie 99
Rozdział 5. Różniczkowanie numeryczne 100
5.1. Wyznaczanie wartości pochodnej 101
5.1.1. Różniczkowanie trójpunktowe 103
5.1.2. Przykład obliczeniowy 108
5.2. Inne metody różniczkowania 110
5.2.1. Różniczkowanie sygnałów zaszumionych 110
5.3. Podsumowanie 111
Rozdział 6. Rozwiązywanie równań różniczkowych 112
6.1. Podstawowe informacje o równaniach różniczkowych 112
6.2. Metody rozwiązywania problemów początkowych 117
6.2.1. Równania różniczkowe wyższych rzędów 118
6.2.2. Metody jednokrokowe 120
6.2.3. Metoda Rungego–Kutty rzędu drugiego 128
6.2.4. Przykład obliczeniowy 129
6.2.5. Przykład 133
6.2.6. Metoda Rungego-Kutty rzędu czwartego 134
6.2.7. Ogólne informacje o metodach Rungego–Kutty 136
6.2.8. Tablice Butchera 137
6.2.9. Metody Rungego–Kutty z estymacją błędu 138
6.2.10. Niejawne metody Rungego–Kutty 139
6.2.11. Metody wielokrokowe 140
6.2.12. Niejawna metoda trapezów 141
6.3. Szacowanie lokalnego błędu rozwiązania 147
6.4. Metody rozwiązywania problemów brzegowych 148
6.5. Wykorzystanie funkcji MATLAB-a 149
6.5.1. Przykład obliczeniowy 149
6.6. Podsumowanie 150
Rozdział 7. Rozwiązywanie układów liniowych równań algebraicznych 151
7.1. Wstęp 151
7.1.1. Układy równań liniowych 151
7.1.2. Normy wektorów i macierzy 152
7.2. Metody bezpośrednie 156
7.2.1. Eliminacja Gaussa 156
7.2.2. Metoda Gaussa–Jordana 159
7.3. Metody polegające na rozkładach macierzy 159
7.3.1. Rozkład LU 159
7.3.2. Rozkład QR 161
7.4. Metody iteracyjne 162
7.4.1. Metoda Gaussa–Seidla 162
7.5. Metody najszybszego spadku i gradientu sprzężonego 165
7.5.1. Metoda najszybszego spadku 165
7.5.2. Metoda gradientu sprzężonego 166
7.5.3. Przyspieszanie obliczeń 168
7.6. Podsumowanie 169
Rozdział 8. Aproksymacja 170
8.1. Aproksymacja punktowa wielomianowa 171
8.1.1. Aproksymacja średniokwadratowa 171
8.1.2. Przykład praktyczny 175
8.1.3. Rozwiązanie 176
8.2. Podsumowanie 179
II. Zaawansowane metody numeryczne Rozdział 9. Metoda różnic skończonych 183
9.1. Wstęp 183
9.2. Pochodna pierwszego rzędu 184
9.3. Pochodne wyższych rzędów 185
9.4. Pochodne mieszane 186
9.5. Przykład dwuwymiarowej analizy 188
9.6. Błędy 192
Rozdział 10. Metoda elementów brzegowych 193
10.1. Wstęp 193
10.1.1. Metoda Trefftza 194
10.2. Podstawy matematyczne 195
10.3. Równania całkowe metody elementów brzegowych 196
10.3.1. Ustalony przepływ ciepła 196
10.3.2. Numeryczna aproksymacja równań brzegowych 199
10.4. Przykład obliczeniowy 203
10.5. Podsumowanie 210
Rozdział 11. Metoda elementów skończonych 211
11.1. Wstęp 211
11.2. Idea metody elementów skończonych 211
11.3. Matematyczny opis układów mechanicznych 214
11.4. Przybliżone metody rozwiązywania równań 214
11.4.1. Metoda Rayleigha–Ritza 214
11.4.2. Metoda Galerkina 219
11.5. Wyznaczenie macierzy sztywności elementu prętowego 225
11.6. Wyznaczenie macierzy bezwładności elementu prętowego 229
11.7. Agregacja macierzy sztywności i bezwładności 230
11.7.1. Nakładanie warunków brzegowych Dirichleta 231
11.7.2. Przykład rozwiązania jednowymiarowego problemu statycznego 233
11.7.3. Macierz sztywności i bezwładności w globalnym układzie odniesienia 236
11.8. Elementy wyższych rzędów 241
11.9. Rozwiązywanie prostych zagadnień statyki 243
11.9.1. Przykład statyczny płaski 243
11.10. Zagadnienia dynamiczne 249
11.10.1. Superpozycja modalna 252
11.10.2. Przykład analizy drgań swobodnych pręta 255
11.10.3. Przykład analizy dynamicznej 259
11.11. Macierz sztywności i bezwładności elementu belkowego 263
11.12. Podsumowanie i kilka słów o błędach 268
Rozdział 12. Obliczenia symboliczne 270
12.1. Wstęp 270
12.2. Maxima 270
12.2.1. Wyrażenia i funkcje 271
12.2.2. Różniczkowanie i całkowanie 272
12.2.3. Macierze 273
12.2.4. Równania i układy równań 274
12.2.5. Równania różniczkowe 275
12.2.6. Pozostałe możliwości 276
12.2.7. Wybrane funkcje 279
12.3. SageMath 283
12.3.1. Wyrażenia i funkcje 283
12.3.2. Różniczkowanie i całkowanie 284
12.3.3. Macierze 285
12.3.4. Równania i układy równań 286
12.3.5. Równania różniczkowe 288
12.4. Podsumowanie 288
III. Metody statystyczne Rozdział 13. Metody statystyczne 293
13.1. Wstęp 293
13.2. Pojęcia podstawowe 294
13.2.1. Prawdopodobieństwo 294
13.2.2. Rozkłady gęstości prawdopodobieństwa zmiennych losowych 298
13.2.3. Obiekt i jego model 301
13.2.4. Optymalizacja 302
13.2.5. Eksperyment i jego plan 303
13.3. Proste modele matematyczne obiektów 306
13.4. Wybór zmiennych wejściowych 307
13.5. Analiza regresji 308
13.5.1. Wyznaczanie parametrów funkcji regresji 311
13.5.2. Jakość funkcji regresji 313
13.5.3. Przedziały ufności dla funkcji regresji 316
13.5.4. Adekwatność funkcji regresji 317
13.6. Podsumowanie 319
Rozdział 14. Planowanie eksperymentu 320
14.1. Wstęp 320
14.2. Plany dwupoziomowe 322
14.3. Plany dwupoziomowe ułamkowe 328
14.4. Plany trójpoziomowe 334
14.5. Plany Placketta–Burmana 337
14.6. Plany wielopoziomowe 337
14.6.1. Plany kompozycyjne 338
14.6.2. Planowanie rotatabilne 343
14.6.3. Plany Boxa–Behnkena 345
14.7. Planowanie losowe 346
14.8. Wspomaganie realizacji eksperymentów komputerowych 346
14.9. Wykorzystanie pakietu DAKOTA 347
14.10. Podsumowanie 349
Bibliografia 351
Skorowidz 355