Badania pigmentów i warstw malarskich dotyczą mineralogii, historii sztuki, konserwacji zabytków i archeologii. Ich celem jest uzyskanie informacji o warsztacie malarza – m.in. o tym, jakich używał pigmentów i skąd one pochodziły. Interesujące są powiązania między szkołami artystycznymi i pojedynczymi twórcami, zasięg sieci handlowych w obrocie materiałami malarskimi oraz stopień rozpoznania i eksploatacji złóż oraz wystąpień surowców pigmentów. Można rozpoznać moment wprowadzenia pigmentu do obiegu i czas zaprzestania jego używania. Pomocne jest to w datowaniu malowideł. Pojawienie się kosztownych pigmentów wskazuje na wzrost upodobania do luksusu. Badania pigmentów w dziełach sztuki, których data powstania jest znana, pozwalają na uściślanie niejednoznacznego ich nazewnictwa stosowanego w dawnych traktatach. Wiadomo, że istnieją nietypowe, zaskakujące sytuacje wykorzystania materiałów malarskich antyku do zdobień dużo późniejszych. Współcześni konserwatorzy dzieł sztuki poszukują optymalnych odpowiedników materiałów używanych przez dawnych mistrzów i rzemieślników. Identyfikowane są pierwotne barwy substancji, które wskutek różnych czynników uległy przemianom kolorystycznym – chemicznym i mineralnym. Historycy sztuki i kryminolodzy ustalają rodzaj materiałów malarskich (w tym pigmentów), co umożliwia odkrywanie fałszerstw oraz bywa dowodem innych przestępstw. Piętnasty tomik z serii "Nauka dla Ciekawych".
- Contents
-
Od redakcji 9
Wstęp 11
1. O czym rzecz 13
1.1. Barwy i kolory 13
1.2. Pigmenty i farby 16
1.3. Cele badań pigmentów 22
1.3.1. Badania proweniencji 22
1.3.2. Badania palety malarza 25
1.3.3. Odkrywanie fałszerstw 26
1.3.4. Identyfikacja przemalówek i dawnych interwencji konserwatorskich 28
1.3.5. Datowanie malowideł 29
1.3.6. Badanie skutków procesów korozji warstw malarskich 29
1.3.7. Badanie wtórnych faz w warstwach malarskich i fałszywych warstw malarskich 31
2. Podłoża malowideł 35
3. Traktaty o pigmentach 40
4. Wybrane metody badań pigmentów 50
5. Barwy pigmentów i ich minerały 59
5.1. Czerwień i żółcień 59
5.1.1. Ochry i umbry 59
5.1.2. Hematyt 64
5.1.3. Cynober 66
5.1.4. Auripigment i realgar 70
5.1.5. Czerwone pigmenty ołowiowe 72
5.2. Fiolet – antozonit 77
5.3. Złoto 79
5.4. Zieleń 82
5.4.1. Ziemia zielona 82
5.4.2. Malachit 85
5.5. Błękit 88
5.5.1. Azuryt 88
5.5.2. Lapis lazuli – lazuryt – ultramaryna 90
5.5.3. Błękit egipski i cuprorivait 95
5.5.4. Błękit Majów 97
5.5.5. Pigmenty kobaltowe 98
5.6. Brąz 103
5.6.1. Brąz van Dycka (ziemia kolońska, ziemia kasselska) 103
5.7. Czerń 104
5.7.1. Czernie manganowe 104
5.7.2. Chromit 106
5.7.3. Grafit 108
5.8. Biel 110
5.8.1. Huntyt 110
5.8.2. Kaolinit 111
5.8.3. Talk i steatyt 112
5.8.4. Pirofyllit 114
5.8.5. Kwarc 114
5.8.6. Diatomity i ziemie diatomitowe 114
5.8.7. Substancja CaCO3 115
5.8.8. Gips 115
6. Podsumowanie – znaczenie zespołów interdyscyplinarnych w badaniach pigmentów 117
Słowniczek (opracowany na podstawie różnych źródeł) 119
Jeśliś ciekaw – przeczytaj 122
