Przedmiotem monografii jest prześledzenie wpływu wydobycia i przeróbki rud Zn-Pb w rejonie olkuskim na środowisko w ciągu ostatniego dwudziestolecia. Jest to zaledwie ułamek czasowy w historii tego jakże specyficznego - z uwagi na ilość i jakość złóż rud Zn-Pb - rejonu. Działalność górnicza na tym terenie sięga swą historią aż XII wieku, a Olkusz zwano Srebrnym Grodem, w którego okolicach wydobywano ołów i srebro. Autorzy niniejszego opracowania swoją zawodową aktywność związali m.in. z badaniem wpływu działalności zakładów górniczo-metalurgicznych na różne elementy środowiska. Tematyka obejmuje wiele zagadnień środowiskowych, poczynając od jakości powietrza, gleby, wód powierzchniowych i osadów rzecznych, kończąc na ocenie jakościowej i ilościowej wytwarzanych odpadów. W poszczególnych rozdziałach omówiono zarówno wcześniejsze badania autorów, jak i te nowsze, których wyniki zostały porównane z pracami opublikowanymi przez innych badaczy. Wszystko po to, aby odpowiedzieć na pytanie, czy i w jakim stopniu w ostatnim dwudziestoleciu zmieniło się podejście do zagadnień jakości środowiska i ograniczania negatywnego wpływu na tereny sąsiadujące z zakładami wydobywczo-przeróbczymi w rejonie olkuskim.
- Spis treści
-
Wstęp 5
1. Geologiczne uwarunkowania występowania złóż rud Zn-Pb w rejonie olkuskim 7
2. Wpływ wydobycia i przeróbki rud Zn-Pb na środowisko 14
2.1. Powietrze 14
2.2. Hałas 23
2.3. Gleby 26
2.3.1. Ogólna charakterystyka gleb z rejonu Olkusza 28
2.3.2. Zawartość całkowita pierwiastków 29
2.3.2.1. Powierzchniowe próbki gleb 30
2.3.2.2. Poziomy glebowe 32
2.3.3. Wymywalność wodna wybranych pierwiastków z gleb 33
2.3.4. Formy występowania metali w glebach 34
2.3.5. Metale biodostępne 36
2.4. Rośliny 36
3. Środowisko wodne zlewni Białej Przemszy 47
3.1. Metale w środowisku wodnym 59
3.2. Metale w osadach wodnych 63
3.3. Źródła metali i skutki ich obecności w zlewni Białej Przemszy 68
3.4. Metale w osadach wodnych zlewni Białej Przemszy 72
3.4.1. Analiza zmian stanu zanieczyszczenia osadów wodnych zlewni Białej Przemszy 77
3.4.1.1. Metale w kanałach poflotacyjnych i wodach dołowych 83
3.4.1.2. Metale w kanałach Dąbrówka i Zachodnim (Warwas) 86
3.4.1.3. Metale w osadach dennych rzeki Sztoły 88
3.4.1.4. Metale w osadach dennych rzeki Białej Przemszy 89
3.5. Ocena uzyskanych wyników w świetle innych badań 94
4. Charakterystyka odpadów przemysłu Zn-Pb w rejonie Olkusza 97
4.1. Podstawowe informacje na temat istotnych odpadów przemysłu Zn-Pb rejonu Olkusza 100
4.2. Charakterystyka fizyczno-chemiczna istotnych odpadów 106
4.3. Odziaływanie środowiskowe odpadów i jego modyfikowanie 112
5. Środowiskowe zagrożenia zdrowia wynikające z zanieczyszczenia środowiska rejonu olkuskiego 129
Podsumowanie 144
Literatura 146