Publikacji dotyczących ceramiki nie ma zbyt wiele i na ogół ich tematyka jest zawężona do danego rodzaju ceramiki pozostającego w zbiorach konkretnego muzeum. Natomiast jeśli dotyczą one dużego zakresu czasu i rozległego obszaru, to najczęściej mają charakter encyklopedyczny.
W porównaniu z nimi monografia autorstwa Agnieszki Gubernat i Magdaleny Zarzeckiej-Napierały jest zupełnie inna – z jednej strony stanowi rodzaj kompendium historycznego zbierającego w skrótowej formie najważniejsze fakty z niezwykle długiej i bogatej historii materiałów ceramicznych oraz sposobów ich wykorzystania w różnych dziedzinach aktywności ludzkiej, a z drugiej – jest barwną podróżą po epokach, kulturach, stylach i technikach dekoracji.
Historię ceramiki autorki przedstawiły na przestrzeni wielu epok oraz rozległego terytorium licznych ziem i krajów, wraz z ich przenikającymi się wpływami, inspiracjami, powiązaniami i kontekstami. Praca opisuje ceramikę od pierwszych nieporadnych wytworów do szczytowego osiągnięcia, jakim było wynalezienie porcelany twardej, a także jej dalszy wspaniały rozwój, w tym zarówno technik wytwarzania, jak i technik zdobniczych.
Opracowanie nie ogranicza się do podania nagich faktów, nie ma charakteru encyklopedycznego, to żywa opowieść archeologa, historyka sztuki, znawcy ceramiki tak dalekowschodniej, jak i europejskiej, a także specjalisty w dziedzinie materiałów budowlanych – który proponuje czytelnikowi spojrzenie na historię i wykorzystanie materiałów ceramicznych w szeroki sposób, ukazuje ich znaczenie w przeszłości (rozwój technologii, ewolucja idei) oraz we współczesnej nauce (datowanie warstw archeologicznych), a także w wielu dziedzinach życia i działalności człowieka – od religii, przez budownictwo, sztukę dekoracyjną i użytkową po nowoczesny przemysł. Swoją opowieść snuje ze swadą, nierzadko okraszając ją anegdotami, które towarzyszyły rozwojowi tej wspaniałej dziedziny nauki i sztuki. Przystępny język i ciągłość narracji sprawiają, że pracę czyta się naprawdę doskonale.
Na szczególną uwagę zasługuje dokumentacja ilustracyjna. Znakomicie dobrane, liczne i piękne fotografie omawianych wyrobów ceramicznych świetnie pracę ubogacają, dobrze wpisują się w narrację i sprawiają, że jest ona dla czytelnika niezwykle interesująca zarówno od strony merytorycznej, opisowej, jak i wizualnej.
To wydawnictwo ze wszech miar potrzebne i ciekawe nie tylko dla studentów kierunków materiałowych, ale również dla osób, które zaczynają się interesować ceramiką lub chcą sobie przypomnieć najważniejsze fakty z jej historii, oraz wszystkich choć trochę interesujących się przeszłością. Zamiast poszukiwać informacji w wielu książkach, nierzadko w suchym encyklopedycznym wydaniu, otrzymają je skondensowane w jednej publikacji napisanej przystępnie i bardzo ciekawie.
- Spis treści
-
Od autorek 7
1. Wstęp 9
2. Starożytność 11
2.1. Ceramika Bliskiego Wschodu i Egiptu 11
2.2. Osiągnięcia ceramiczne Grecji, Italii i krajów islamu 20
3. Ceramika na ziemiach polskich 36
3.1. Od neolitu po epokę brązu 36
3.2. Od epoki żelaza do średniowiecza 46
4. Ceramika Dalekiego Wschodu 55
4.1. Chiny kolebką porcelany 55
4.2. Chińskie techniki zdobienia – podsumowanie 70
4.3. Ceramika Korei i Japonii 72
5. Porcelana, fajans i kamionka w Europie 82
5.1. Fajans i kamionka w Europie 82
5.2. Europejska porcelana twarda 95
5.3. Fajans i porcelana na ziemiach polskich 111
6. Krótka historia materiałów budowlanych 126
6.1. Materiały wiążące 126
6.2. Historia cegły 131
7. Dodatek 139
Literatura 143